De gevolgen van feitelijk samenwonen op een rijtje
24 januari 2024
| Familie
Een eigen huis, een plek onder de zon, en altijd iemand in de buurt die van je houden kan. Daar draait het bij feitelijk samenwonen in de eerste plaats om. Of die iemand nu je partner, je familie of je vriend is.
Woon je feitelijk samen, of sta je op het punt het te doen? Informeer dan even wat de voordelen en nadelen zijn. Want feitelijk samenwonen heeft gevolgen voor onder meer je domicilie, je erfrecht en wie wat moet bijdragen wanneer je niet meer samenwoont. Wat is feitelijk samenwonen nu precies? En wat zijn de gevolgen ervan? Je vindt alle info in deze blog.
Feitelijk samenwonen: wat is dat nu precies? Daarvoor moeten we kijken naar de wettelijke woonplaats.
Zijn zowel jij als de persoon waarmee je samenleeft officieel ingeschreven op hetzelfde adres, dan wonen jullie feitelijk samen.
Het enige wat je hiervoor moet doen, is je officiële woonplaats aangeven bij je stad of gemeente. Juridisch gezien kan je niet feitelijk samenwonen zonder domicilie.
Tip: laat een samenlevingscontract opstellen wanneer je feitelijk samenwoont, zo ben je beter beschermd.
Met wie kan je feitelijk samenwonen?
Feitelijk samenwonen kan met eender wie. Een aantal voorbeelden:
Na haar studies trekt Sasha in bij haar beste vrienden Karim en Sofie, die ze leerde kennen in de stad waar ze studeerde. Ze is van plan een paar jaar te blijven, dus is feitelijk samenwonen ideaal voor haar.
Geert en Rita zijn broer en zus. Na een lang leven met elk hun gezin, besluiten Rita en Geert om weer samen te gaan wonen. Hun beide partners zijn overleden, hun kinderen allang het huis uit. Feitelijk samenwonen past perfect in hun situatie. Zo houden ze elkaar gezelschap, en kunnen ze zorgen voor elkaar op hun oude dag.
Jamil en Stefanie leerden elkaar een jaar geleden kennen, en zijn klaar voor de volgende stap. Ze huren een appartementje en leven feitelijk samen. Ze zijn wel van plan om, als alles goed loopt, later de stap te zetten naar wettelijk samenwonen. Stiekem hoopt Stefanie dat Jamil op één knie gaat en haar ten huwelijk vraagt.
Na de scheiding van haar man besluit Mila om terug bij haar ouders te gaan wonen. Haar dochtertje Steffie woont bij hen in. Mila en Steffie wonen dus feitelijk samen met de ouders van Mila.
Feitelijk samenwonen kan dus met vrienden, als broer en zus, met ouders, met kind… Dat is meteen één van de grootste voordelen. Het enige wat telt is dat je officieel op hetzelfde adres ingeschreven staat. Welke gevolgen feitelijk samenwonen heeft, lees je hieronder.
Wanneer woon je niet feitelijk samen?
Woon je wettelijk samen met je partner, of ben je getrouwd, dan woon je uiteraard niet meer feitelijk samen. Dit zijn nog een paar voorbeelden die niet vallen onder de betekenis van feitelijk samenwonen:
Warre studeert met een paar kotgenoten op kamers. Toch woont hij niet feitelijk samen met hen, omdat zijn officiële woonplaats of domicilie nog bij zijn ouders is.
Mae heeft een eigen appartement, maar na een relatie van een paar maanden besluit ze in te trekken bij haar vriend Stef. Ze behoudt haar eigen appartement, en blijft ook officieel daar wonen. Mae en Stef zijn dus niet feitelijk samenwonend, ook al wonen ze wel samen onder één dak.
Verschil met wettelijk samenwonen
Nemen we er even het voorbeeld van Jamil en Stefanie bij. Na een jaar feitelijk samenwonen in hun appartement, is het koppel klaar voor de volgende stap. Ze gaan wettelijk samenwonen. Ze trekken hiervoor naar het stadhuis en leggen een verklaring af bij de burgerlijke stand.
Die verklaring burgerlijke stand is het enige wat nodig is om wettelijk samen te wonen. Juridisch gezien is er niet zo’n groot verschil met feitelijk samenwonen, wat soms tot misvattingen leidt.
Zo is er geen onderhoudsplicht wanneer het toch zou mislopen, en is het erfrecht beperkt tot de gezinswoning. Is er een eigendom, dan is de gezinswoning wel beschermd tegen schuldeisers. Bovendien kan je de verklaring voor wettelijk samenwonen eenzijdig laten opzeggen via de gerechtsdeurwaarder.
Verschil met huwelijk
Het verschil tussen feitelijk samenwonen en het huwelijk op juridisch vlak is groot. Het huwelijk is de meest georganiseerde manier om als koppel samen te wonen.
Dat komt omdat beide partners op dezelfde voet staan. Ze worden elk evenveel beschermd, zowel op vlak van erfrecht, bescherming tegen schuldeisers, bescherming wanneer je partner sterft… Bij feitelijk of wettelijk samenwonen zijn de partners minder gevrijwaard.
Uiteraard kan een huwelijk ook nooit eenzijdig opgezegd worden. Wil je scheiden, dan moet dat via de notaris of de rechtbank.
Ben je gescheiden, dan is er ook onderhoudsplicht. De ene partner kan de andere partner dus verplichten om alimentatie te betalen. Bij feitelijk samenwonen of wettelijk samenwonen is die onderhoudsplicht er niet.
Gevolgen feitelijk samenwonen
Wat zijn nu de gevolgen wanneer je feitelijk samenwoont? Woon je feitelijk samen, dan geniet je geen enkele wettelijke bescherming. Dat leidt soms tot discussie of misvatting. Het is meteen het grootste nadeel van feitelijk samenwonen.
Feitelijk samenwonenden hebben dus geen rechten of verplichtingen tegenover elkaar. Ze blijven eigenaar van hun eigen bezittingen en inkomsten.
Ook als je al jaren samenwoont onder hetzelfde dak, zelfs als koppel, dan nog heb je weinig rechten wanneer het toch misloopt. Daarom raden we aan om altijd een samenwoningsovereenkomst op te stellen. Onderaan lees je hier meer over.
Wat zijn de gevolgen van feitelijk samenwonen? We zetten ze even op een rijtje.
Gezinslasten
Onderhoudsplicht
Erfrecht
Schulden
Andere gevolgen
Weetje: feitelijk samenwonenden hebben geen rechten of verplichtingen tegenover elkaar. Juridisch gezien heb je weinig om op terug te vallen als het toch zou mislopen.
De gezinslasten bij feitelijk samenwonen
We halen er even Jamil en Stefanie weer bij. Jamil werkt al jaren als lasser bij een vaste werkgever, maar voor Stefanie loopt het moeilijker op de arbeidsmarkt. Dat maakt dat Jamil al jaren meer bijdraagt aan de gezinslasten. Hij betaalt het grootste deel van de huur, energiekosten en voeding.
Jamil heeft Stefanie al een paar jaar tijd gegeven om haar plekje te vinden, maar op den duur raakt zijn geduld op. Hij wil haar verplichten om meer bij te dragen. Maar daar knelt het schoentje. Bij feitelijk samenwonen is er geen wettelijke verplichting om bij te dragen aan de gezinslast.
De ene persoon kan de andere met wie je feitelijk samenwoont nooit verplichten om meer bij te dragen aan de gezinslast. Alles hangt dus af van de bereidwilligheid van de ander. Het maakt daarbij niet uit of je eigenaar van het huis bent, huurder, of inwonende. Dit is dus een belangrijk gevolg van feitelijk samenwonen.
Daarom raden we aan om steeds een samenlevingsovereenkomst af te sluiten. Zo vang je de nadelen van feitelijk samenwonen op. Meer hierover lees je hieronder.
De onderhoudsplicht bij feitelijk samenwonen
Feitelijk samenwonen en uit elkaar gaan? Als de relatie spaak loopt, kan je geen alimentatie of onderhoudsgeld vragen aan de persoon waarmee je feitelijk samenwoonde.
Stel dus dat Stefanie het gehad heeft met Jamil, en ze bij hem weg wil, dan moet ze er rekening mee houden dat Jamil haar financieel niet zal ondersteunen na hun breuk.
Ook al verdiende hij tijdens hun relatie meer dan haar. Stefanie kan juridisch geen beroep doen op alimentatie of onderhoudsplicht.
Omgekeerd kan Jamil nooit eisen van Stefanie dat ze na hun breuk de niet betaalde gezinslasten bijpast. Ook al heeft Stefanie tijdens de relatie financieel weinig bijgedragen, dan nog kan Jamil daar niks aan veranderen. Ook dit is een gevolg van feitelijk samenwonen.
Ook hierom raden we aan om steeds een samenlevingsovereenkomst af te sluiten. Op die manier vermijd je dit nadeel van feitelijk samenwonen. Meer hierover lees je hieronder.
De inboedel bij feitelijk samenwonen
Een ander aandachtspunt bij feitelijk samenwonen is de verdeling van de inboedel bij een relatiebreuk. Sofa, televisie, bed, matras, diepvriezer, wasmachine… Wie krijgt wat?
Je hebt pas recht op (een deel van) de inboedel als je kan aantonen dat deze van jou is. Dat kan enkel aan de hand van facturen én betalingsbewijzen. Een betalingsbewijs alleen is niet genoeg, je hebt ook de factuur met jouw naam erop nodig.
Het erfrecht bij feitelijk samenwonen
Staat het huis op naam van je partner, dan heb je als feitelijk inwonende weinig om juridisch op terug te vallen als je partner jammerlijk komt te overlijden.
Je kan het huis nooit erven als je feitelijk samenwoont. Het gaat dan automatisch naar de kinderen van je partner, of, als die er niet zijn, naar je schoonfamilie. Je krijgt dus geen erfrecht, maar ook geen vruchtgebruik.
Samen met je partner een huis kopen zonder samenlevingscontract en er feitelijk in samenwonen? Ook dan ben je juridisch niet beschermd wanneer je partner sterft. Ook in dit geval heb je dus geen erfrecht of vruchtgebruik.
Bij feitelijk samenwonen geldt er dus geen vruchtgebruik van de woning wanneer je partner sterft, zoals bij wettelijk samenwonen.
Wat bij schulden wanneer je feitelijk samenwoont?
Daar zijn ze weer, Stefanie en Jamil. Jamils inkomen als lasser kan de gezinskosten niet meer dekken. Het koppel krijgt schulden. Wat zijn in dit geval de gevolgen van feitelijk samenwonen?
Omdat ze feitelijk samenwonen, zijn ze niet beschermd tegen schuldeisers. Stapelen de schulden op, dan kunnen de schuldeisers de volledige inboedel opeisen.
Ook hier is er vaak discussie over wie wat betaald heeft. Stel dat het vooral Stefanie is die schulden heeft gemaakt, dan nog zal de inboedel van beide partners in beslag genomen kunnen worden. Tenzij Jamil duidelijk kan aantonen dat de inboedel op zijn naam staat, op basis van facturen en aankoopbewijzen.
Feitelijk samenwonen in het huis van je partner? Weet dan dat de eigenaar van de gezinswoning het huis zonder akkoord van de andere partner kan verkopen.
Andere gevolgen van feitelijk samenwonen
Feitelijk samenwonen heeft ook nog andere gevolgen, bijvoorbeeld op je loon, ziekte-uitkering, werkloosheidsuitkering, belastingen of kinderbijslag.
Elke situatie is anders, dus informeer je bij iemand met kennis van zaken, zoals een advocaat.
De voordelen van feitelijk samenwonen
Als je de informatie hierboven leest, dan zijn er best wel wat nadelen verbonden aan feitelijk samenwonen. Wat zijn dan de voordelen?
Het grootste voordeel van feitelijk samenwonen is het gemak waarmee je dit kan aangaan en beëindigen. Feitelijk samenwonen kan je simpelweg beëindigen door te verhuizen. Geef je nieuwe adres aan bij je stad of gemeente, en je geeft automatisch aan dat je feitelijk samenleeft met de persoon op dat adres.
Feitelijk samenwonen beëindigen doe je op dezelfde manier: aangeven van je nieuwe domicilie, en je woont automatisch niet meer feitelijk samen. Het is dus een erg toegankelijke samenlevingsvorm, die weinig engagement vraagt.
Ben je van plan om tijdelijk samen te leven met iemand? Dan is feitelijk samenwonen de beste oplossing. Je kan het gemakkelijk starten en opzeggen, er is weinig administratieve rompslomp.
Ook voor feitelijk samenwonenden zoals broer en zus, vrienden, nieuwe koppels of als je tijdelijk terug bij je ouders woont, is dit de ideale samenlevingsvorm.
Ben je van plan langer samen te wonen? Dan laat je best een samenlevingsovereenkomst opstellen. Zo behoud je de voordelen van feitelijk samenwonen, en bescherm je jezelf tegen de nadelen ervan. In de laatste paragraaf lees je hier meer over.
De nadelen van feitelijk samenwonen
Weinig juridische bescherming wanneer het misloopt, dat is het grootste nadeel van feitelijk samenwonen.
Feitelijk samenwonenden zijn niet beschermd tegen schuldeisers. Er is geen verplichting tot bijdrage aan de gezinslast, geen onderhoudsplicht als je uit elkaar gaat, en geen erfrecht als één van beiden overlijdt.
Verder ontstaan er al eens discussies over wie wat betaald heeft, als de samenwoning eindigt. Pas als je aan de hand van facturen én betalingsbewijzen kan aantonen dat iets jouw bezit is, heb je recht op (een deel van) de inboedel.
Om die nadelen van feitelijk samenwonen op te vangen, raden we aan om een samenlevingscontract op te stellen bij bijvoorbeeld een advocaat. Hieronder lees je meer. Zo bescherm je jezelf tegen de gevolgen van feitelijk samenwonen.
Feitelijk samenwonen: een vaak voorkomend voorbeeld
Een situatie die vaak voorvalt als gevolg van feitelijk samenwonen, is deze: mensen die feitelijk samenwonen, waarvan één van beide de relatie wil beëindigen en wil dat de ander verhuist. Maar wat als de partner niet wil vertrekken?
Je kan hiermee naar de vrederechter stappen en vragen of je (ex-)partner uit de woning wordt gezet. Omdat de relatie niet meer werkt, of omdat je het niet meer ziet zitten.
De rechter zal beslissen wie in de woning mag blijven wonen en wie er moet vertrekken. Deze beslissing wordt genomen, rekening houdend met:
als er kinderen zijn: het belang van de kinderen;
als één van de twee partners eigenaar is van de woning: wie is eigenaar van de woning;
als het huurcontract op één van beide partijen staat: op wiens naam staat het huurcontract (vooral bij een sociale huurwoning kan het heel belangrijk zijn dat de huurder er blijven wonen);
als beide partners eigenaar zijn: wie heeft de meeste belangen, wie kan wie uitkopen…
De partner die moet vertrekken zal altijd een termijn krijgen om te verhuizen. Verhuizen zal nooit van de ene op de andere dag moeten.
Gevolgen feitelijk samenwonen: mijn advies
Nu je helemaal tot hier gelezen hebt, weet je wat de gevolgen zijn van feitelijk samenwonen. Het grote voordeel van feitelijk samenwonen? Dat het een erg toegankelijke samenlevingsvorm is, die weinig engagement vraagt.
Toch wegen de voordelen vaak niet op tegen de nadelen van feitelijk samenwonen, zeker niet wanneer je voor een langere periode samenleeft.
Daarom raden we aan om een samenlevingscontract of samenlevingsovereenkomst op te stellen. Daarin staat wie wat bijdraagt in de gezinslast, wie wat krijgt als de samenwoning eindigt en wat er dan met het huis gebeurt, wat er gebeurt bij schulden of sterfte… Zo’n samenlevingsovereenkomst laat je opstellen bij bijvoorbeeld een advocaat.
Vind je zo’n contract wat veel? Kies dan voor een schulderkenning. Daarin staat enkel wie wat op zich neemt wanneer er schulden gemaakt zouden worden.
Heb je na het lezen van dit artikel vragen over de gevolgen van feitelijk samenwonen? Neem dan contact op met mij.
